Απόκριες 2017

Το έθιμο της τράτας (27/2 Λουτράκι)

τρατα

Τι: Ο Ίβυκος μας προσκαλεί να υποδεχτούμε μαζί την Σαρακοστή τραγουδώντας και χορεύοντας την Τράτα. Θα προσφέρονται παραδοσιακα εδέσματα.
Που: Πλατεία 25ης Μαρτίου, Λουτράκι
Πότε: Καθαρά Δευτέρα, 27 Φεβρουαρίου 2017
Ώρα: 17.00

 

Στην παραδοσιακή κοινωνία των προβιομηχανικών χρόνων, συναντάμε ένα ιδιαίτερα σημαντικό έθιμο για την ελληνική λαογραφία, τον χορό της τράτας(χορός του χαραλάμπη όπως αναφέρουν οι παλιοί. Με το άνοιγμα του Τριωδίου, κάθε γειτονιά μαζευόταν και άναβε φωτιές. Ύστερα πιάνονταν σταυρωτά, με βάση την ηλικία του καθενός παλαιότερα (και την κοινωνική τάξη και το φύλο )και χόρευαν τραγουδώντας αντιφωνικά διάφορα τραγούδια της Αποκριάς, με ερωτικό-ευτράπελο αλλά και τραγικό-υπερφυσικό χαρακτήρα(παραλογές). Μια ομάδα, που συνήθως ήταν στην αρχή του κύκλου, τραγουδούσε τον στίχο και ύστερα οι υπόλοιποι επαναλάμβαναν. Διττή η σημασία της αντιφωνίας αυτής, όπως λένε οι ντόπιοι. Απ’τη μια ο πρώτος ξεκουραζόταν και το τραγούδι γινόταν μεγαλειώδες με τις πολλές φωνές, και απ’την άλλη οι νέοι μάθαιναν απ’τους παλαιότερους, όχι μόνο τους στίχους των τραγουδιών, αλλά και το όλο πνεύμα της γιορτής για να τα παραδώσουν με την σειρά τους, στις επόμενες γενιές. Το έθιμο παίρνει το όνομα του απ’τις χαρακτηριστικές χορευτικές κινήσεις(μέσα-έξω), που θυμίζουν το άπλωμα και μάζεμα των διχτυών των ψαράδων. Γεγονός που φανερώνει, ότι η αλιεία αποτελούσε για την περιοχή, σημαντική ασχολία. Βέβαια οι παλαιότεροι αναφέρουν ακόμα και σήμερα το έθιμο ως χορό του Xαραλάμπη, μιας και το τραγούδι του Xαραλάμπη κατείχε σημαίνοντα ρόλο στο δρώμενο.Κατά την Μαριλένα Παπαχριστοφόρου, το πανελλήνιο τραγούδι του Χαραλάμπη, συνδέεται και με την γιορτή του Αγίου Χαραλάμπους, που πολλές φορές συμπίπτει με το τριώδιο.
Ο χορός ξεκινούσε με το τραγούδι «Καλώς τη την Σαρακοστή..» , που άνοιγε το γλέντι καλωσορίζοντας την Σαρακοστή με όλα τα νηστίσιμα εδέσματα της και ακολουθούσαν πολλά σατυρικά αλλά και “τελετουργικά” τραγούδια.Εκτός από τα περιγελαστικά τραγούδια και τους αυτοσχέδιους στίχους της στιγμής που κάνουν την εμφάνιση τους,ιδιαίτερη σημασία για το έθιμο,έχουν οι παραλογές.Εκείνα τα αφηγηματικά, πολύστιχα τραγούδια που εμπεριέχουν πανάρχαια μοτίβα και έντονα τα στοιχεία του υπερφυσικόυ και μας θυμίζουν, ότι η Αποκριά αποτελεί τελετουργία μύησης και κουβαλά βαρύ φορτίο πρωτογονισμού. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο, ότι αυτά τα τραγούδια αναφέρονται και στην βιολογική και σεξουαλική ολοκλήρωση του ανθρώπου (π.χ τραγούδι μηλίτσας-Κατερίνας) και λόγω της μορφής τους και των θεμάτων τους τραγουδούνταν σε μεγάλες γιορτές της κοινότητας πανελλήνια, ως κατάλοιπα προγονικών τελετών μύησης απ’τον κόσμο των παιδιών, στον κόσμο των ενηλίκων. Η κορύφωση του εθίμου στο Λουτράκι ήταν την καθαρά Δευτέρα ,όταν οι κάτοικοι από όλες τις γειτονιές, μαζεύονταν στην κεντρική πλατεία του Λουτρακίου για να ανάψει η μεγάλη φωτιά και να ξεκινήσει το γλέντι με νηστίσιμα εδέσματα και κρασί, μέχρι αργά το βράδυ.